Ποιός φιλελευθερισμός;

1. Υπάρχουν ιδεολογίες περισσότερο και λιγότερο «κατάλληλες» για συγκεκριμένους λαούς (;)
2. Ποια ιδεολογία ταιριάζει στον Έλληνα;
3. Είναι αλήθεια ότι η κάθε ιδεολογία μετριάζεται μέσα στον «ελληνικό τρόπο» και την “καθ’ ημάς Ανατολή» (;)

Οι απαντήσεις – αποδείξεις στα παραπάνω ερωτήματα – αξιώματα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Συνήθως, όταν επιχειρούμε να γενικεύσουμε αναφερόμενοι σε έθνη, κοινωνίες ή μεγάλες ομάδες πληθυσμού που τις συνδέουν κοινά γνωρίσματα, τα αποτελέσματα είναι αμφίβολα και μειωμένης αξιοπιστίας.
Παρόλα αυτά, η ιστορία συχνά μας δείχνει πως μπορεί κανείς να αντλήσει ισχυρές ενδείξεις (καμιά φορά σχεδόν  αποδείξεις), ώστε να θεμελιώσει κάποιες γενικόλογες κρίσεις που να αφορούν ολόκληρους λαούς και εθνικές ομάδες. Γνωρίζουμε θα έλεγα αρκετά,  ώστε να υποστηρίξουμε με ισχυρή πιθανότητα τον ισχυρισμό πως ανέκαθεν οι Έλληνες πρόκοψαν, αναπτύχθηκαν και πλούτισαν σε χώρες και περιοχές εκτός της σημερινής επικράτειας της Ελλάδας. Χώρες, αυτοκρατορίες και περιοχές, με διάφορες κυβερνήσεις και καθεστώτα που ποίκιλαν από την απόλυτη δημοκρατία, την συνταγματική μοναρχία, την ελέω Θεού βασιλεία, την κληρονομική μοναρχία, έως το στυγερό απαρτχάιντ και την αποικιοκρατία. Το  κοινό γνώρισμα όλων αυτών των χωρών στις οποίες οι Έλληνες κατάφεραν να επιτύχουν, να ακμάσουν και να προκόψουν, ήταν πως υποστήριζαν το ελεύθερο εμπόριο, διατηρούσαν (γενικώς) ανοικτά τα σύνορα και τις αγορές  και αποτελούσαν συνήθως πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Έτσι, μεγάλες και ισχυρές ελληνικές κοινότητες
δημιουργήθηκαν και μεγαλούργησαν μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην Αυστροουγγαρία, στις αυτόνομες περιοχές της Τεργέστης και της Βενετίας, στην Ρωσία, στα Βαλκάνια, στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία, τον Καναδά, την Αφρική (κυρίως την Νότιο Αφρική) και πιο πρόσφατα στην Γερμανία και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η ίδια η Ιστορία επίσης μας οδηγεί στην εκτίμηση, πως οι Έλληνες που τα κατάφεραν σε περιοχές και χώρες με κλειστά σύνορα, κεντρικά ελεγχόμενες αγορές και εμπόριο και ισχυρά, πολλές φορές κρατικά μονοπώλια, υπήρξαν είτε παράνομοι (λαθρέμποροι, κοντραμπατζήδες, έμποροι όπλων, κλπ) είτε φορείς προνομίων που αποκτήθηκαν μέσω γνωριμιών, εξυπηρετήσεων και εκμετάλλευσης κακώς νοουμένων κοινών συμφερόντων με τις κυβερνήσεις και τις αρχές κάθε τόπου. Ένα είδος που αναπτύχθηκε και μεγαλούργησε και στο σύγχρονο ελληνικό κράτος με την μορφή «διαπλεκόμενων», «μπετατζήδων», «νταβατζήδων», «μεσαζόντων», «πιράνχας» και των πολιτικών τους «πατρώνων».
Ο λαός μας ανέκαθεν, από την βαθιά αρχαιότητα ως τις μέρες μας ποτέ δεν τα πήγε καλά με τα σύνορα και τους περιορισμούς στις μετακινήσεις των ανθρώπων, των αγαθών και των ιδεών. Με αλλεπάλληλους αποικισμούς στα αρχαία χρόνια, οι Έλληνες σχεδόν κατέστησαν την Μεσόγειο ελληνική θάλασσα.  Ακόμη και η Σπάρτη, η πιο «ελίτ» και κλειστή αρχαία ελληνική πόλη – κοινωνία, είχε ιδρύσει κυρίως για εμπορικούς και πολιτικούς σκοπούς την λαμπρή αποικία του Τάραντα στην κάτω Ιταλία.
Οι Έλληνες από τα πανάρχαια χρόνια έως και σήμερα, υπήρξαν επιτυχημένοι επιχειρηματίες και οξυδερκείς έμποροι. Προσαρμοσμένοι θαρρείς εκ φύσεως στην ελεύθερη – ανοικτή αγορά, φανατικοί υπερασπιστές του θεμιτού ανταγωνισμού και ρηξικέλευθοι κυνηγοί του κέρδους, εκμεταλλεύτηκαν πάντοτε κάθε ευκαιρία για εμπορική και επιχειρηματική επέκταση. Μονάχα μέσα στο νεοελληνικό μετα-επαναστατικό κράτος, με τους άπειρους περιορισμούς, τον αθέμιτο ανταγωνισμό, την ευνοιοκρατία, τον κομματισμό, την γραφειοκρατία και την διαφθορά σε όλα τα επίπεδα, το έμφυτο θαρρείς εμπορικό και επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ελλήνων, υποτάχθηκε, αναχαιτίστηκε και σχεδόν κατατροπώθηκε από ένα στρεβλό, λανθασμένο και κρατικοδίαιτο πολιτικο-οικονομικό μοντέλο, που οδήγησε την χώρα πολλές φορές στην χρεοκοπία, με τελευταία και πιο οδυνηρή αυτήν που βιώνουμε σήμερα.
Οι Έλληνες τέλος, ακόμη και όταν κατάγονταν από το τελευταίο χωριουδάκι της Ηπείρου, το μικρότερο νησάκι του Αιγαίου ή την φτωχότερη κωμόπολη της Μακεδονίας, προσαρμόστηκαν εύκολα και γρήγορα μέσα στα πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα των χωρών στις οποίες μετανάστευσαν, χωρίς ποτέ να ξεχάσουν την παράδοση και τον πολιτισμό του τόπου τους. Ο λαός μας, δεν ήταν ποτέ ένας ξενόφοβος και κλεισμένος στο καβούκι του λαός. Στην μακραίωνη ιστορία του, χρειάστηκε πολλές φορές να συμβιώσει δίπλα σε άλλους λαούς ή να υποδεχτεί και να αφομοιώσει μέσα του ξένους που μετακινήθηκαν ειρηνικά ή με πόλεμο στα εδάφη του. Ποτέ ο Έλληνας δεν φοβήθηκε τον «άλλο», τον ξένο, τον διαφορετικό. Ποτέ δεν τον κυνήγησε, δεν τον περιχαράκωσε σε γκέτο, δεν τον απέκλεισε από τον ελληνικό τρόπο.
Εάν λοιπόν κάποιος επιλέξει να απαντήσει θετικά στην πρώτη ερώτηση – αξίωμα, τότε και μετά τα ανωτέρω εκτεθέντα, η μόνη λογική και ιστορικά τεκμηριωμένη απάντηση που θα μπορούσε να δώσει στο δεύτερο ερώτημα, είναι «ο φιλελευθερισμός». Ο φιλελευθερισμός είναι η μόνη ιδεολογία που εγγυάται την διατήρηση και ενδυνάμωση όλων αυτών που αποτέλεσαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ελληνικού λαού μέσα στους αιώνες. Ελεύθερα σύνορα, ανοικτές αγορές, επιχειρηματικότητα, ανοχή του ξένου και του διαφορετικού.
Ποιος φιλελευθερισμός; Θα ρωτούσε κάποιος καχύποπτος. Δεν πιστεύω να αναφέρεσαι στον επάρατο νέο(;)φιλελευθερισμό του Φρίντμαν και της σχολής του Σικάγου ή τον κλασσικό φιλελευθερισμό του Χάγιεκ και της σχολής της Βιέννης! Δεν πιστεύω να μιλάς για την «ανοιχτή κοινωνία» του εξωλέστατου Κάρλ Πόππερ που λέγεται πως κάποτε τον κυνήγησε με την μασιά του τζακιού ο στριφνός και αγέλαστος Βιτγκενστάιν (ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω ήταν δεύτερος ξάδερφος του Χάγιεκ) !
Ηρεμήστε αγαπητοί μου. Η παραδοχή και η θετική απάντηση στο τρίτο ερώτημα στην αρχή του σημειώματός μας, θα έπρεπε να σας καθησυχάζει. Είναι αλήθεια πως οποιαδήποτε κλασσική ή καινοφανή ιδεολογία και αν επιχειρήσει να «μεταγγίσει» ή να «μετακενώσει» κανείς στην ελληνική κοινωνία, ακόμη και την πιο πολιτικά προκλητική, κοινωνικά ρηξικέλευθη και οικονομικά ακραία, ο «ελληνικός τρόπος» μας θα καταφέρει ακόπως να την «μαλακώσει», να την μετριάσει και να την προσαρμόσει στο ιδιόρρυθμο και οξύμωρο καμιά φορά ελληνικό αίσθημα περί ελέους, ανομίας, και οικονομικού συναμφότερου.
Ο φιλελευθερισμός λοιπόν, στην προσπάθεια της κεντροδεξιάς να γίνει αποδεκτός από τον «ελληνικό τρόπο» έλαβε κατά καιρούς διάφορους επιθετικούς προσδιορισμούς. Αρχικά παρουσιάστηκε ως «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός» από τον ΚΚ τον Μεγάλο. Ήταν ένας φιλελευθερισμός που θεωρητικά θα επιχειρούσε να συγκεράσει τις αρχές της ελεύθερης αγοράς και των ατομικών ελευθεριών, με την κοινωνική δικαιοσύνη και τις συντηρητικές δομές της τότε ελληνικής κοινωνίας. Απέτυχε κατά τη γνώμη μου οικονομικά, εκφυλιζόμενος σε ένα μοντέλο συντηρητικού κρατισμού, που αντί να ανοίξει την αγορά στους ιδιώτες, παρέδωσε τις ιδιωτικές επιχειρήσεις στο κράτος-επιχειρηματία.
Επανήλθε αργότερα η κεντροδεξιά με  τον Μητσοτάκη, ο οποίος παρουσίασε ένα sui generis φιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο περιείχε εν σπέρματι τα πάντα – όλα σε ένα απίθανο τουρλουμπλούκι, από το οποίο το μόνο που ξεχώριζε ευκρινώς ήταν οι αποκρατικοποιήσεις – ιδιωτικοποιήσεις, που όμως στην πράξη σημείωσαν παταγώδη αποτυχία λόγω ανεπαρκούς σχεδιασμού και ασθενούς εφαρμοστικής βούλησης. Επανέκαμψε το 2004  με την φιλελεύθερη «επανίδρυση» του κράτους ανοίγοντας μια περιποιημένη τρύπα στο πολιτικό νερό του κρατισμού ο οποίος μας εκμαύλισε και ενδώσαμε ασμένως, διορίζοντας κατά εκατοντάδες χιλιάδες τους «σταζίερς» στο δημόσιο. Ο «ημέτερος τρόπος» και η ελληνική «ιδιοπροσωπεία» είχαν κάνει ακόμη μια φορά το θαύμα τους, μετατρέποντας κάθε απόπειρα εμβολιασμού φιλελεύθερων ιδεών στο ελληνικό κρατικοδίαιτο μοντέλο ανάπτυξης, σε αποτυχημένη άσκηση επί χάρτου.
Και φτάσαμε αισίως στον «κοινωνικό φιλελευθερισμό» που ευαγγελίζεται ο σημερινός μας Πρωθυπουργός. Έχω δηλώσει με χίλιους τρόπους (και μέχρι παρεξηγήσεως καμιά φορά) πως πιστεύω στην ακεραιότητα, την ικανότητα, το ήθος και την πολιτική βούληση του Αντώνη Σαμαρά. Όμως μέχρι σήμερα, φιλελευθερισμό και μάλιστα κοινωνικό δεν κατάφερα να ξεδιακρίνω σε καμιά κυβερνητική έκφανση. Εκείνο που φαίνεται ακόμη και στην δύσκολη αυτή ώρα για την Ελλάδα (με την εξαίρεση της υπόθεσης της ΕΡΤ, της οποίας θα επιχειρήσω συνολική αποτίμηση όταν ολοκληρωθούν οι αλλαγές και λειτουργήσει το νέο σχήμα), είναι μια κυβερνητική περίσκεψη και ένας συνολικός δισταγμός απέναντι στις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που όντως έχει ανάγκη η χώρα για να αλλάξει εκ βάθρων το στρεβλό, πελατειακό και κρατικοδίαιτο οικονομικό – πολιτικό της μοντέλο. Το κράτος δεν περιορίζεται, τα επαγγέλματα ανοίγουν κλείνοντας, η αγορά απελευθερώνεται πεθαίνοντας, οι επιχειρήσεις αναπτύσσονται χρεοκοπώντας και το τραπεζικό σύστημα ανακεφαλαιώνεται κλείνοντας την στρόφιγγα των δανείων! Έτσι, μπορεί να διατηρούμε το δημόσιο ακέραιο και τον Έλληνα που σιτίζεται από αυτό χορτάτο, όμως στραγγαλίζουμε την αγορά και πνίγουμε την πραγματική οικονομία, δίνοντας την χαριστική βολή στην χώρα.
Θα προτιμούσα προσωπικά περισσότερο φιλελευθερισμό τούτη την ώρα και λιγότερο κράτος. Θα προτιμούσα οι «μετριαστές μεταρρυθμίσεων» του «ημετέρου τρόπου» και της «καθ’ ημάς Ανατολής» να ανέστελλαν για λίγο την λειτουργία τους. Θα προτιμούσα τολμηρότερα βήματα προς τις ανοιχτές αγορές, την μειωμένη φορολογία, το σταθερό επενδυτικό περιβάλλον, τις αποκρατικοποιήσεις, την κινητικότητα εργασίας, την προσέλκυση επενδύσεων ως εκ τούτου. Επειδή κατά την γνώμη μου, πρώτα θα πρέπει να εφαρμόσουμε τον οικονομικό φιλελευθερισμό και αφού μεγαλώσουμε την πίτα μας, τότε μόνο να επαναλειτουργήσουν οι «μετριαστές» του «ελληνικού μας τρόπου» και να τον μετατρέψουν σε «κοινωνικό φιλελευθερισμό» ώστε την πίτα που φτιάξαμε, να την μοιράσουμε σωστότερα. Το αντίθετο, το έχουμε επιχειρήσει πολλάκις και μας οδήγησε στο λάθος κρατικοδίαιτο μοντέλο δανεικής (μη) ανάπτυξης που ευθύνεται κυρίως για την χρεοκοπία της χώρας.
Akenaton

Μοιραστείτε



Η ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ ΣΤΟ FACEBOOK