(ΕΨ: Ένα εξαιρετικό κείμενο για τα πολιτικά δρώμενα εν καιρώ του "πολυτεχνείου" που επί δεκαετίες αποκρύβονται, και την μετέπειτα πολιτική εκμετάλευση της κατάληψης του πολυτεχνείου... )του Μελέτη Η. Μελετόπουλου
Υπάρχει ένα θαυμάσιο διήγημα του Γιάννη Βλαχογιάννη, στο οποίο ο γηραιός αγωνιστής του εικοσιένα, επιζών της εξόδου του Μεσολογγίου αρνείται, παρά την επίμονη παράκληση του μικρού του εγγονού, να σηκωθεί από το κρεβάτι του και να βγει στον δρόμο, όπου περνάει η επίσημη πομπή του εορτασμού της επετείου της εξόδου.
Όταν ο εγγονός ρωτά τον παππού γιατί αρνήθηκε να παρακολουθήσει την πομπή, ο γέρος απαντά: «γιατί, παιδί μου, δεν ήταν έτσι η έξοδος».
Όταν, ύστερ, από λίγο, ακούγεται από τον δρόμο ένας θλιβερός ήχος από ένα μισοχαλασμένο νταούλι, ο γέροντας σηκώνεται από το κρεβάτι του και βγαίνει στον δρόμο, όπου ένας ζητιάνος παίζει μουσική.
Ο αγωνιστής κλαίει βουβά.
«Γιατί κλαις, παππού;», ρωτά το παιδάκι.
«Γιατί, παιδί μου», απαντά ο γέρος, «έτσι ήταν η έξοδος».
Ίσως η μόνη λύση ώστε να περισωθεί η μνήμη του γεγονότος είναι να καταργηθεί ο εορτασμός της 17ης Νοεμβρίου και οι σχετικές κυβερνητικές ανακοινώσεις, διαγγέλματα, λογύδρια κ.λ.π. που τόσο αφόρητα θυμίζουν πια τους επίσημους, εορτασμούς άλλων σημαντικών γεγονότων της ελληνικής ιστορίας, από προηγούμενα καθεστώτα.
Όλα τα καθεστώτα χρειάζονται ιστορικά σημεία αναφοράς, αλλά εδώ πρόκειται για καπηλεία, όπως καπηλεία ήταν η αυτο-αναγωγή της χούντας στο «σαράντα» και στην «25η Μαρτίου».
Η καπηλεία συνεπάγεται την πλήρη αποκοπή της επετείου από το πραγματικό ιστορικό γεγονός και την μετατροπή της σε μηχανισμό νομιμοποίησης και αναπαραγωγής ενός καθεστώτος.
Αυτό ακριβώς έγινε με το «πολυτεχνείο»: άλλο τα πραγματικά γεγονότα του 1973 κι άλλο η ιδεολογική τους χρήση από το πολιτικό καθεστώς της μεταπολίτευσης.
Η μετάβαση στην Δημοκρατία του Μαρκεζίνη και Το Πολυτεχνείο
Υπενθυμίζουμε: τον Νοέμβριο του 1973 μία ομάδα φοιτητών κλείστηκε στο Πολυτεχνείο.Ήταν μία περίεργη, μεταβατική συγκυρία: ο δικτάτωρ Γεώργιος Παπαδόπουλος, προχωρούσε σε μία μετεξέλιξη του καθεστώτος του, στην κατεύθυνση μιας ελεγχόμενης πολιτικοποίησης.
Ο ίδιος θα παρέμενε πρόεδρος της χώρας, διατηρώντας τον έλεγχο σε σημαντικούς τομείς, όπως η άμυνα και η ασφάλεια, ίσως και η εξωτερική πολιτική.
Την διαδικασία της διεξαγωγής εκλογών, που είχαν προγραμματισθεί για τον Φεβρουάριο του 1975, είχε αναθέσει στον παλαιό κοινοβουλευτικό -και χωρίς πολλές μελλοντικές ελπίδες πολιτικής επιβίωσης- Σπύρο Μαρκεζίνη.
Ο Μαρκεζίνης, που αμαυρώθηκε δια παντός λόγω της συνεργασίας του με τον Παπαδόπουλο, θα είχε ασφαλώς άλλη υστεροφημία, εάν είχε επιτύχει στην αποστολή του.
Ήταν όμως ένας ρηξικέλευθος πολιτικός, με όραμα και τεράστιες ικανότητες, με νεανικό πνευματικό σφρίγος και σύγχρονες ιδέες.
Μεγάλο μέρος του πολιτικού κόσμου -της αριστεράς συμπεριλαμβανομένης- εδέχθη την κυβέρνηση Μαρκεζίνη ως πιθανή διέξοδο από το παρατεινόμενο δικτατορικό καθεστώς.
Κάποιοι άλλοι εσιώπησαν καιροσκοπικά, ώστε αν ο Μαρκεζίνης επιτύγχανε να το εισπράξουν, αν αποτύγχανε να τον καταγγείλουν εκ των υστέρων.
Το μέγα σφάλμα του Μαρκεζίνη ήταν ότι υπήρξε πολύ ενδοτικός προς τον Παπαδόπουλο: του επέτρεψε να συνεχίσει να κυβερνά, ενώ ο ίδιος περιορίσθηκε στον ρόλο του αναμένοντος την διεξαγωγή των εκλογών.
Δέχθηκε όλους τους όρους του Παπαδόπουλου, αντί να θέσει ο ίδιος τους δικούς του.
Προφανώς, αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι κατανοούσε ότι ήταν η μοναδική του ευκαιρία να γίνει πρωθυπουργός, αφού η λαϊκή του απήχηση ήταν μηδαμινή.
Αυτή η έλλειψη διαπραγματευτικής βούλησης του Μαρκεζίνη υπήρξε καθοριστική για το εγχείρημά του.
Η αντιαμερικανική πολιτική Παπαδόπουλου στην Σούδα
Το δεύτερο -μεγαλύτερο ακόμη- σφάλμα του Μαρκεζίνη ήταν η συμφωνία του με τον Παπαδόπουλο, στην κοινή τους άρνηση να διαθέσουν την βάση της Σούδας στα αμερικανικά αεροπλάνα, στον πόλεμο μεταξύ Αράβων και Ισραήλ.
Λίγο πριν το «πολυτεχνείο», η αραβοϊσραηλινή κρίση είχε φτάσει στην κορύφωσή της, κι η Σούδα παρέμενε κλειστή, ούτως ώστε το Ισραήλ βρισκόταν σε δεινή θέση από αεροπορικής πλευράς, αφού πλησιέστερη φιλία βάση δεν υφίστατο.
Ο μεν Μαρκεζίνης είχε γνωστές αντιαμερικανικές αντιλήψεις, και μάλιστα έναν χρόνο νωρίτερα είχε αντιδράσει στον ελλιμενισμό του αμερικανικού «έκτου στόλου» στον Πειραιά, όπως ο ίδιος αναφέρει στις «αναμνήσεις» του (σ. 105), και μάλιστα σε επίσημη συνέντευξή του στους ξένους ανταποκριτές.
Ίσως η θέση αυτή του Μαρκεζίνη να προερχόταν από την αγγλοφιλία του, δεδομένου ότι παγίως υφίστατο ανταγωνισμός μεταξύ βρετανικής και αμερικανικής πολιτικής για τον έλεγχο της Μεσογείου.
Η αντίδραση, όμως, του Παπαδόπουλου, που είχε υπηρετήσει στην ΚΥΠ ως σύνδεσμος με τις αμερικανικές υπηρεσίες, είναι ανεξήγητη και μόνον εικασίες μπορεί να διατυπώσει κανείς.
Το αποτέλεσμα, φυσικά, της άρνησης του διδύμου Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη να παράσχει την Σούδα στην αμερικανική αεροπορία ήταν να παρεμποδισθεί η γεωστρατηγική ισορροπία μεταξύ δύσης και Μέσης Ανατολής.
Ας υπενθυμίσουμε εδώ ότι μόνη γεωστρατηγική αποστολή του νεώτερου ελληνικού κράτους είναι να γεφυρώνει το γεωστρατηγικό χάσμα μεταξύ Ιταλίας και Μικράς Ασίας και να αποτελεί δίαυλο της δυτικής πολιτικής στην περιοχή.
Οσάκις ελληνική κυβέρνηση παραβίασε αυτόν τον όρο διακινδύνευσε όχι μόνον την δική της επιβίωση αλλά και την εθνική ακεραιότητα της χώρας.
Το Πολυτεχνείο και η ανατροπή Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη
Η έναρξη των φοιτητικών κινητοποιήσεων δεν συνέπεσε όμως με την αντιαμερικανική στροφή της «χούντας», ώστε να αποδοθεί σε εξωτερικούς παράγοντες.
Ήδη από τό 1972 υπήρχαν φοιτητικές κινητοποιήσεις (Νομική), που ορισμένοι μαρξιστές ιστορικοί αποδίδουν στην οικονομική ύφεση που εμφανίστηκε τότε.
Τα γεγονότα του «πολυτεχνείου» δεν υποκινήθηκαν, είναι αυθόρμητα, προϊόν αγανάκτησης ολίγων νέων με ηρωϊκή αντίληψη κι επαναστατική διάθεση.
Αυτό που εκ των υστέρων εμφανίσθηκε και δεν είχε προβλεφθεί απ, τους φοιτητές, ούτε δημιουργήθηκε απ, αυτούς, είναι η αιφνίδια επέκταση των γεγονότων, η εμφάνιση πλήθους εκτός του Πολυτεχνείου και -κυρίως- η αιματηρή παρέμβαση του στρατού, που χτύπησε με πυρά τους καταληψίες.
Αυτή η αιματηρή τροπή οδήγησε στην επιβολή στρατιωτικού νόμου και λίγες μέρες αργότερα στην ανατροπή του Παπαδόπoυλoυ από έναν στυγνότερο δικτάτορα, τον Δημήτριο Ιωαννίδη, που έκανε δύο πράξεις: άνοιξε αμέσως την Σούδα στα αμερικανικά αεροπλάνα και λίγους μήνες αργότερα ανέτρεψε βιαίως τον πρόεδρο της Κύπρου Μακάριο, δίδοντας έτσι το πρόσχημα για την τουρκική εισβολή.
Αυτά είναι τα γεγονότα, που μιλούν από μόνα τους.
Πώς από τα γεγονότα παρήχθη ο μύθος;
Πώς φτάσαμε σήμερα το «πολυτεχνείο» να θεωρείται προϊόν «ονομασίας» προέλευσης της αριστεράς, όταν το φύλλο 8 της «πανσπουδαστικής», που κυκλοφόρησε τις ημέρες του «πολυτεχνείου», κατήγγελλε την εξέγερση ως «προβοκάτσια»;
Πώς η μαθητιώσα και φοιτητιώσα νεολαία στην συντριπτική της πλειοψηφία πιστεύει ότι «το "πολυτεχνείο" έριξε την χούντα»;
Ένα σημαντικό μέρος των πρωταγωνιστών (ή δευτεραγωνιστών) του «πολυτεχνείου» οικοδόμησε την μετέπειτα πολιτική του καριέρα στην βάση της συμμετοχής του στα γεγονότα.
Το «πολυτεχνείο» κατέστη έτσι συλλογικό σημείο αναφοράς για μια ολόκληρη γενιά, που στην συνέχεια διεκδίκησε την πρωταγωνιστική της συμμετοχή στο πολιτικό γίγνεσθαι της «μεταπολίτευσης».
Πλήθος στελεχών του ΠΑΣΟΚ, του ΚΚΕ, του σημερινού ΣΥΝ, ακόμη και της Νέας Δημοκρατίας αυτονομιμοποιούνται και αυτοηρωποιούνται αναφερόμενα στην πραγματική (ή και φανταστική) τους συμμετοχή στο «πολυτεχνείο».
Ακόμη και ο αρχηγός της δεξιάς Κώστας Καραμανλής προεκλογικά αισθάνθηκε την ανάγκη να δηλώσει δημοσίως ότι, ως μαθητής τότε, αποφάσισε με φίλους του να επισκεφθούν το Πολυτεχνείο.
Η αριστερά, θρασύτατα, «καπέλωσε» το «πολυτεχνείο» από την πρώτη στιγμή.
Ήδη από τις πρώτες επετείους, ο περίβολος του Πολυτεχνείου παρέπεμπε σε φεστιβάλ της ΚΝΕ.
Η άνοδος στην εξουσία φορέων της «γενιάς του "πολυτεχνείου"» κατέστησε το γεγονός του 1973 επίσημη εορτή της «μεταπολίτευσης», κι αυτό βεβαίως το ενέταξε στους μηχανισμούς παραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας του καθεστώτος της «μεταπολίτευσης».
Και μένουν οι πρωταγωνιστές των γεγονότων, που δεν έκαναν πολιτική καριέρα στο μνημείο του νεανικού τους αυθορμητισμού, να θυμούνται μόνοι την αχλύ των ημερών και να αναπολούν σιωπηλά κάποιες καθημερινές, απλές στιγμές στην καφετέρια με άλλα παιδιά, που πέθαναν την φοβερή νύχτα της 17ης Νοεμβρίου 1973 και σήμερα έχουν μπει στην σειρά, ως μαρμάρινες παρακαταθήκες πολύτιμες για υποψήφιους βουλευτές, μαζί με τον Κολοκοτρώνη και τον Παύλο Μελά.
Η δε κοινωνία, που επί δικτατορίας εσιώπησε, έχτισε πολυκατοικίες, πήρε άδειες ταξί και δάνεια, και ουδεμία συλλογική προέβαλε αντίσταση, βρήκε στο «πολυτεχνείο» ένα λυτρωτικό αντιστάθμισμα της ενοχής της.
Έγινε το «πολυτεχνείο»; ,Αρα να, έγινε αντίσταση, η κοινωνία δεν συνέπραξε με την χούντα, που έδωσε την Κύπρο στους Τούρκους!
Είμαστε αθώοι του αίματος!
Η ίδια κοινωνία, που στην συντριπτική, συντριπτικώτατη πλειοψηφία της είδε στο «πολυτεχνείο», στην καλύτερη περίπτωση μία παρακινδυνευμένη νεανική απρονοησία, στην χειρότερη μία αναρχική εκδήλωση, τώρα εορτάζει με την βαρεμάρα των επίσημων επετείων και σπεύδει μετά να φύγει για το εορταστικό της τριήμερο.
Που είναι και το πρακτικό αντίκρισμα του πένθιμου Νοέμβρη του μακρινού, πολύ μακρινού 1973;
Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, διδάκτωρ πολιτικών επιστημών από τα πανεπιστήμια Αθηνών και Γενεύης και διευθυντής των περιοδικών «Νέα Κοινωνιολογία» και «Νέα Πολιτική»
Αναδημοσιεύτηκε από το Προοδευτική Πολιτική
ventetta
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου