Πού το πάει η Αγκυρα με τις κρουαζιέρες στο Αιγαίο

Της Κύρας Αδάμ

Μόλις μια εβδομάδα κράτησε η δυσαρέσκεια της Αθήνας απέναντι στην Αγκυρα, που είχε εκδηλωθεί με την αναβολή της επίσκεψης του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών στην Τουρκία. Ο κ. Δρούτσας αναμένεται να πραγματοποιήσει την επίσκεψή του στις 7 και 8 Απριλίου. Εχει προηγηθεί η συνάντηση Παμπούκη-Παπανδρέου-Μπάγις στις Βρυξέλλες, με τον τελευταίο να εξαγγέλλει «θεαματικές εξελίξεις» κατά τη συνάντηση Παπανδρέου-Ερντογάν στην Αθήνα μέσα στο επόμενο δίμηνο. Ο λαλίστατος υπουργός Επικράτειας της Τουρκίας κ. Μπάγις προχώρησε ένα βήμα παραπέρα εστιάζοντας το θέμα στην προοπτική μείωσης των εξοπλισμών, επιχειρώντας προφανώς να προϊδεάσει την κοινή γνώμη των δυο χωρών για τις προαναγγελθείσες θεαματικές εξελίξεις. Η Αθήνα από την πλευρά της αντιδρά μονότονα και μάλλον αμήχανα περιμένοντας έργα και όχι λόγια από την Αγκυρα και εμμένει στην «προδέσμευσή» της απέναντι στον Μπαράκ Ομπάμα για λύση στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου. Η πραγματικότητα όμως απέχει παρά πολύ απ' αυτή την ήπια έως ειδυλλιακή εικόνα που στήνεται και από τις δυο πλευρές του Αιγαίου. Η Αγκυρα διαμορφώνει με συστηματικές ενέργειές της το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα συζητήσει στην Αθήνα, με πολλά και πρόσθετα στοιχεία στους φακέλους της. Η καθημερινή τουρκική αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στην περιοχή στο Φαρμακονήσι και στο Αγαθονήσι δεν... αμφισβητείται πλέον ούτε από την Αθήνα, που επιμένει σε χλιαρά και αδιάφορα διαβήματα προς την τουρκική κυβέρνηση, γνωρίζοντας επακριβώς πού τα τοποθετεί αυτά η Αγκυρα.
Το τελευταίο όμως δίμηνο, η Αγκυρα έχει δώσει νέα τροπή και περιεχόμενο στην παραβατικότητά της στο Αιγαίο με « φρέσκιες» κινήσεις και πρόσθετα στοιχεία στον ελληνοτουρκικό φάκελό της. Πρόκειται για τις «κρουαζιέρες» των τουρκικών πολεμικών πλοίων στις Κυκλάδες, αλλά και στο Κάβο Ντόρο μέχρι τη Ραφήνα. Οι επίσημες ελληνικές αντιδράσεις περιορίζονται σε «περιγραφικό ρεπορτάζ» των γεγονότων, χωρίς καμιά εκτίμηση, που αφήνουν και πολλά περιθώρια για τις έρπουσες φήμες περί ενδεχόμενου «θερμού επεισοδίου» κ.λπ. (στην οικονομική δίνη που βρίσκεται η Αθήνα ένας τέτοιος τρόπος αντίδρασης βρίσκεται πέραν και της σφαίρας της φαντασίας). Η Αγκυρα όμως έχει αποδείξει καλώς στο παρελθόν ότι δεν προβαίνει σε καμιά νέα παραβατική ενέργειά της, αν προηγουμένως δεν έχει στήσει έναν νομικό και διπλωματικό καμβά για να υποστηρίξει τα όσα κάνει...
Οι κρουαζιέρες τουρκικών πολεμικών πλοίων έχουν και στόχο και περιεχόμενο και φυσικά θα βρεθούν πάνω στο τραπέζι των διμερών διαπραγματεύσεων. Ο μίτος της Αριάδνης για τη νέα τουρκική προκλητικότητα ίσως βρίσκεται στα λεγόμενα τον Φεβρουάριο, του στρατηγού Μπάσμπουγκ, αρχηγού του τουρκικού ΓΕΕΘΑ. «Εχουν μεγάλη σημασία», είπε, «οι εξελίξεις σχετικά με το θέμα των Αποκλειστικών Ζωνών ( ΑΟΖ). Αν κάνετε λάθος στα θέματα αυτά μπορεί να επικριθείτε μετά από 50-60 χρόνια». Η αναφορά του κ. Μπάσμπουγκ σ' ένα μελλοντικό θέμα, όπως αυτό των ΑΟΖ, αποκαλύπτει ότι η Τουρκία ή πιο συγκεκριμένα το τουρκικό στρατιωτικό κατεστημένο ασχολείται σοβαρά όχι μόνον με το θέμα της υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία , αλλά με το επόμενο, σοβαρότερο και γενικότερο ζήτημα του καθορισμού των ΑΟΖ ανάμεσα στις δυο χώρες, που κρύβει με τη σειρά του τεράστια οικονομικά οφέλη. Οι τουρκικές κρουαζιέρες ξεκινούν από τα διεθνή ύδατα στο Αιγαίο, με πλήρη ελευθερία κινήσεων σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας και εστιάζονται σε βόλτες, ή καλύτερα αβλαβή διέλευση μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα, με την προϋπόθεση ότι τα πλοία περνούν με σταθερή ταχύτητα και δεν κάνουν ελιγμούς για να θαυμάσουν τα νησιωτικά τουριστικά θέρετρα. Το δρομολόγιο ειδικά ανάμεσα στο Κάβο Ντόρο και τη Ραφήνα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προφανώς οι στόχοι του πηγαίνουν ακόμα πιο μακριά. Τα σημεία αυτά και γενικότερα η θαλάσσια αυτή περιοχή εξετάζεται πιθανότατα ως μια από τις συντομότερες διαδρομές που θα ακολουθούν στο μέλλον τα πετρελαιοφόρα από τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη στην πορεία τους για τη Δύση.
Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας εγείρεται αμέσως θέμα θαλάσσιας ασφάλειας και για τα πλοία (ship safety) καθώς και ασφάλεια για τη θαλάσσια ρύπανση (sea pollution) και γι' αυτό απαιτείται εκ των προτέρων συμφωνία των γειτονικών κρατών, εν προκειμένω της Ελλάδας και της Τουρκίας. Με άλλα λόγια οι δυο χώρες πρέπει να συμφωνήσουν στα διεθνή ύδατα μέχρι πού η καθεμία ασκεί την επιτήρηση για τα διερχόμενα πετρελαιοφόρα από το Αιγαίο.
Οι πρόσφατες τουρκικές ανιχνεύσεις στα ύδατα του Αιγαίου προφανώς εντάσσονται στα σχέδια αυτά που θα επιτρέπουν στην Τουρκία να αναπτύσσει τις δυνάμεις ταχείας επεμβάσεις για θαλάσσια ασφάλεια και ρύπανση όταν αυτή απαιτηθεί.
Προηγουμένως βεβαίως πρέπει να υπάρξει (αν και πότε) συμφωνία με την Αθήνα για το «μοίρασμα» του Αιγαίου στον τομέα της ασφάλειας και της αποτροπής ρύπανσης. Με άλλα λόγια μπαίνει στο ελληνοτουρκικό τραπέζι ένα ακόμα τεράστιο κεφάλαιο προς διαπραγμάτευση...

strategy-geopolitics

Μοιραστείτε