Η μεγαλύτερη σκιά στα οικονομικά επιτεύγματα της κυβέρνησης, είναι ότι στο νήμα εξόδου από το μνημόνιο, έχουμε την πιο αναιμική ανάπτυξη της ευρωζώνης, λέει στο Liberal ο Γιώργος Παγουλάτος.
«Αν δει κανείς το πώς ανέκαμψαν οι Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία και Κύπρος μετά τη δική τους έξοδο από την κρίση, η Ελλάδα είναι κλασική περίπτωση ασθενικής ανάκαμψης. Ενώ θα έπρεπε να τρέχουμε με εκρηκτικούς ρυθμούς, κινούμαστε με μόλις 1,4%. Δεν είναι αρκετή για να μπορέσει η Ελλάδα να κλείσει τις πληγές που αφήνει πίσω της η ύφεση», σημειώνει ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Από εκεί και πέρα εξηγεί ότι δύσκολα τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια θα δέχονταν ένα νέο πρόγραμμα σαν αυτό που πρέπει να συνοδεύει τη προληπτική γραμμή στήριξη που προκρίνουν γερμανοί επιχειρηματίες και τραπεζίτες.
Από εκεί και πέρα εξηγεί ότι δύσκολα τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια θα δέχονταν ένα νέο πρόγραμμα σαν αυτό που πρέπει να συνοδεύει τη προληπτική γραμμή στήριξη που προκρίνουν γερμανοί επιχειρηματίες και τραπεζίτες.
Σαν πιθανότερο σενάριο για την επόμενη ημέρα, βλέπει το λεγόμενο «υβριδικό» πρόγραμμα, καθώς δεν προϋποθέτει νέα χρηματοδότηση, παρά δεσμευτικούς όρους για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων ανάλογα με τις οποίες θα ενεργοποιούνται και τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Το καρότο είναι η ελάφρυνση του χρέους.
- Στη συνάντηση Ελλήνων τραπεζιτών και του Γ. Στουρνάρα με τον επικεφαλής της Budesbank, Jens Weidmann στη Φρανκφούρτη, τόσο ο Γερμανός, όσο και ο κ. Στουρνάρας, επέμειναν στην ανάγκη μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής στήριξης, μετά τον Αύγουστο του 2018. Πόσο πιθανό μοιάζει κάτι τέτοιο, όταν θα σήμαινε ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα, κάτι που δύσκολα θα περνούσε από τα κοινοβούλια των χωρών της ευρωζώνης;
Η προληπτική γραμμή στήριξης γίνεται διαθέσιμη σε περίπτωση που χρειαστεί να προσφύγει σε αυτήν η χώρα. Αν τη χρειαστεί η χώρα, η πρόσβαση σ' αυτή τη γραμμή, γίνεται υπό την προϋπόθεση ενός προγράμματος, με τη μορφή μνημονίου.
Η προληπτική γραμμή στήριξης γίνεται διαθέσιμη σε περίπτωση που χρειαστεί να προσφύγει σε αυτήν η χώρα. Αν τη χρειαστεί η χώρα, η πρόσβαση σ' αυτή τη γραμμή, γίνεται υπό την προϋπόθεση ενός προγράμματος, με τη μορφή μνημονίου.
Το ερώτημα είναι εάν τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια θα δέχονταν ένα νέο πρόγραμμα. Ασφαλώς και είναι δύσκολο, θα έλεγα λιγότερο ίσως για τη Γερμανία από ότι για την Ολλανδία και χώρες όπως η Σλοβακία και άλλες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να συμφωνήσουν σε ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα. Όμως έχει σημασία με ποια μορφή θα εμφανισθεί κάτι τέτοιο. Θα είχε διαφορά, για παράδειγμα, εάν εμφανιζόταν όχι ως μια νέα χρηματοδότηση αλλά ως μια επαναδιευθέτηση όρων που σχετίζονται με το 3ο πρόγραμμα.
- Εννοείτε ότι αυτή η χρηματοδότηση θα προέλθει από υπολειπόμενες δόσεις του υφιστάμενου προγράμματος, και όχι από νέο χρήμα;
Ακριβώς. Βέβαια υπάρχει ήδη το λεγόμενο «μαξιλάρι» ρευστότητας που έχει συμφωνηθεί στο Eurogroup του καλοκαιριού και το οποίο σημαίνει ότι περίπου 9 δισ. ευρώ βάζει ο ESM από το υφιστάμενο πρόγραμμα, και περίπου 6 δισ. ευρώ εξασφαλίζει η κυβέρνηση μέσω των αγορών και του υπερ-πλεονάσματος.
- Εννοείτε ότι αυτή η χρηματοδότηση θα προέλθει από υπολειπόμενες δόσεις του υφιστάμενου προγράμματος, και όχι από νέο χρήμα;
Ακριβώς. Βέβαια υπάρχει ήδη το λεγόμενο «μαξιλάρι» ρευστότητας που έχει συμφωνηθεί στο Eurogroup του καλοκαιριού και το οποίο σημαίνει ότι περίπου 9 δισ. ευρώ βάζει ο ESM από το υφιστάμενο πρόγραμμα, και περίπου 6 δισ. ευρώ εξασφαλίζει η κυβέρνηση μέσω των αγορών και του υπερ-πλεονάσματος.
Αυτό, είναι ένα μαξιλάρι της τάξης των 15 δισ. ευρώ που καλύπτει χοντρικά τις δανειακές ανάγκες της χώρας ως και το 2019 (ίσως και πρώτους μήνες του 2020), σε περίπτωση αδυναμίας πρόσβασης στις αγορές.
Βέβαια οι αγορές δεν βλέπουν μόνο την ανάγκη να υπάρχει ένα «μαξιλάρι» χρηματοδότησης αλλά θέλουν και ένα πλαίσιο σταθερότητας και συνέχειας των μεταρρυθμίσεων, που να έχει τα χαρακτηριστικά προγράμματος. Το δεύτερο στοιχείο αφορά και το περίφημο waiver, δηλαδή το δικαίωμα των ελληνικών τραπεζών να δανείζονται κατ’ εξαίρεση φθηνά από την ΕΚΤ με εγγύηση τα κρατικά ομόλογα. Όσο τα κρατικά ομόλογα είναι κάτω από επενδυτική διαβάθμιση (below investment grade), το waiver παρέχεται μόνο υπό την προϋπόθεση ενός προγράμματος.
Εφόσον το τελευταίο τελειώσει, τότε απομένει για τις τράπεζες ο γνωστός μας έκτακτος μηχανισμός χρηματοδότησης (ELA) όπου φυσικά το κόστος δανεισμού είναι ακριβό...
- Επομένως, πως βλέπετε να λύνεται αυτό το παζλ;
H μία λύση είναι με την υιοθέτηση ενός τύπου προγράμματος, όπως η Πιστωτική Γραμμή Προληπτικών Προϋποθέσεων (PCCL) ή μέσω μιας σκληρότερης εκδοχής, η Πιστωτική Γραμμή Ενισχυμένων Προϋποθέσεων (ECCL), το οποίο είναι πιο κοντά στη λογική ενός μνημονίου, και εξαιρετικά δύσκολο να περπατήσει.
Η άλλη λύση είναι το περιβόητο «υβριδικό» πλαίσιο. Δηλαδή μια ρύθμιση που δεν θα έχει χαρακτηριστικά μνημονίου, ούτε θα εμφανίζεται ως ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την Ελλάδα, ωστόσο θα παρέχει τις διαβεβαιώσεις ότι υπάρχει ένα προγραμματικό πλαίσιο εντός του οποίου θα λειτουργεί η χώρα μετά τον Αύγουστο του 2018.
- Δηλαδή μιλάμε για ένα πλαίσιο υποχρεώσεων συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων χωρίς αυτές να συνοδεύονται από χρήματα;
Υποχρεώσεις που δεν θα συνοδεύονται από χρήματα, με δεδομένο ότι υπάρχει και το «μαξιλάρι», αλλά με αντάλλαγμα περαιτέρω παραχωρήσεις στο θέμα του χρέους. Το καρότο δηλαδή θα είναι το χρέος, η προοπτική η Ελλάδα να κερδίσει ένα νέο γύρο αναδιάρθρωσης, δηλαδή reprofiling του χρέους...
Άρα το υβριδικό πρόγραμμα για το οποίο μιλάμε παραπέμπει και σε αυτό που είπε πρόσφατα ο απερχόμενος πρόεδρος του Euroworking Grοup Thomas Wieser, ότι η ελάφρυνση του χρέους θα συνοδεύεται μόνο με δέσμη νέων όρων.
- Επομένως λέτε ότι το «υβριδικό» πρόγραμμα είναι πιθανότερο μονοπάτι στο οποίο θα πορευτούμε…
Αυτό εκτιμώ. Από εκεί και πέρα ακόμη και στο ακραίο σενάριο μιας «καθαρής» εξόδου, όπως την ονόμαζε η κυβέρνηση, στην οποία πλέον έχει πάψει να αναφέρεται, υπάρχουν ούτως ή άλλως δεσμεύσεις. Του Συμφώνου Σταθερότητας, και επιπλέον αυτές που έχει αναλάβει η χώρα μέχρι το 2022 για επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα και πλεονάσματα 3,5%, και εκείνες μιας χώρας που βρίσκεται σε εποπτεία μέχρι να αποπληρώσει το 75% των δανείων της, δηλαδή περίπου ως το 2060 στην περίπτωση της Ελλάδας.
Πλαίσιο επομένως υπάρχει. Απλώς, αυτό το πλαίσιο δεν έχει στα μάτια των πιστωτών έναν επαρκή μηχανισμό διασφαλίσεων, κινήτρων αλλά και αντικινήτρων, κάτι σαν καρότο και μαστίγιο, γι' αυτό γίνεται η συζήτηση να ενισχυθεί μέσω ενός προγράμματος.
Βέβαια οι αγορές δεν βλέπουν μόνο την ανάγκη να υπάρχει ένα «μαξιλάρι» χρηματοδότησης αλλά θέλουν και ένα πλαίσιο σταθερότητας και συνέχειας των μεταρρυθμίσεων, που να έχει τα χαρακτηριστικά προγράμματος. Το δεύτερο στοιχείο αφορά και το περίφημο waiver, δηλαδή το δικαίωμα των ελληνικών τραπεζών να δανείζονται κατ’ εξαίρεση φθηνά από την ΕΚΤ με εγγύηση τα κρατικά ομόλογα. Όσο τα κρατικά ομόλογα είναι κάτω από επενδυτική διαβάθμιση (below investment grade), το waiver παρέχεται μόνο υπό την προϋπόθεση ενός προγράμματος.
Εφόσον το τελευταίο τελειώσει, τότε απομένει για τις τράπεζες ο γνωστός μας έκτακτος μηχανισμός χρηματοδότησης (ELA) όπου φυσικά το κόστος δανεισμού είναι ακριβό...
- Επομένως, πως βλέπετε να λύνεται αυτό το παζλ;
H μία λύση είναι με την υιοθέτηση ενός τύπου προγράμματος, όπως η Πιστωτική Γραμμή Προληπτικών Προϋποθέσεων (PCCL) ή μέσω μιας σκληρότερης εκδοχής, η Πιστωτική Γραμμή Ενισχυμένων Προϋποθέσεων (ECCL), το οποίο είναι πιο κοντά στη λογική ενός μνημονίου, και εξαιρετικά δύσκολο να περπατήσει.
Η άλλη λύση είναι το περιβόητο «υβριδικό» πλαίσιο. Δηλαδή μια ρύθμιση που δεν θα έχει χαρακτηριστικά μνημονίου, ούτε θα εμφανίζεται ως ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την Ελλάδα, ωστόσο θα παρέχει τις διαβεβαιώσεις ότι υπάρχει ένα προγραμματικό πλαίσιο εντός του οποίου θα λειτουργεί η χώρα μετά τον Αύγουστο του 2018.
- Δηλαδή μιλάμε για ένα πλαίσιο υποχρεώσεων συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων χωρίς αυτές να συνοδεύονται από χρήματα;
Υποχρεώσεις που δεν θα συνοδεύονται από χρήματα, με δεδομένο ότι υπάρχει και το «μαξιλάρι», αλλά με αντάλλαγμα περαιτέρω παραχωρήσεις στο θέμα του χρέους. Το καρότο δηλαδή θα είναι το χρέος, η προοπτική η Ελλάδα να κερδίσει ένα νέο γύρο αναδιάρθρωσης, δηλαδή reprofiling του χρέους...
Άρα το υβριδικό πρόγραμμα για το οποίο μιλάμε παραπέμπει και σε αυτό που είπε πρόσφατα ο απερχόμενος πρόεδρος του Euroworking Grοup Thomas Wieser, ότι η ελάφρυνση του χρέους θα συνοδεύεται μόνο με δέσμη νέων όρων.
- Επομένως λέτε ότι το «υβριδικό» πρόγραμμα είναι πιθανότερο μονοπάτι στο οποίο θα πορευτούμε…
Αυτό εκτιμώ. Από εκεί και πέρα ακόμη και στο ακραίο σενάριο μιας «καθαρής» εξόδου, όπως την ονόμαζε η κυβέρνηση, στην οποία πλέον έχει πάψει να αναφέρεται, υπάρχουν ούτως ή άλλως δεσμεύσεις. Του Συμφώνου Σταθερότητας, και επιπλέον αυτές που έχει αναλάβει η χώρα μέχρι το 2022 για επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα και πλεονάσματα 3,5%, και εκείνες μιας χώρας που βρίσκεται σε εποπτεία μέχρι να αποπληρώσει το 75% των δανείων της, δηλαδή περίπου ως το 2060 στην περίπτωση της Ελλάδας.Πλαίσιο επομένως υπάρχει. Απλώς, αυτό το πλαίσιο δεν έχει στα μάτια των πιστωτών έναν επαρκή μηχανισμό διασφαλίσεων, κινήτρων αλλά και αντικινήτρων, κάτι σαν καρότο και μαστίγιο, γι' αυτό γίνεται η συζήτηση να ενισχυθεί μέσω ενός προγράμματος.
Ενός προγράμματος που θα είναι πιο σαφές ως προς τις μεταρρυθμίσεις που θα αναλάβει να φέρει σε πέρας η χώρα, έναντι περισσότερων παραχωρήσεων στο χρέος. Κάθε φορά δηλαδή που η χώρα παρουσιάζει αποτελέσματα σε συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις, θα επιβραβεύεται γι’ αυτές με μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.
Σημειωτέον ότι μια δυσκολία της λύσης τύπου Πιστωτικής Γραμμής Προληπτικών Προϋποθέσεων (PCCL), είναι ότι αυτή απαιτεί να έχει νωρίτερα κριθεί ότι είναι βιώσιμα τόσο το δημόσιο χρέος όσο και οι τράπεζες.
Ακριβώς αυτός είναι και ο λόγος που ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) προβλέπει ότι αν μια χώρα δεν διαθέτει τις προϋποθέσεις για PCCL, τότε σειρά έχει η σκληρότερη εκδοχή, αυτή του ECCL. Αυτό όμως προσομοιάζει με σκληρό μνημόνιο, το οποίο για πολιτικούς λόγους ουδείς επιθυμεί. Άρα. Γι’ αυτό οδεύουμε προς ένα υβρίδιο.
- Όπως και να έχει μιλάμε για μια χώρα «δεμένη» για δεκαετίες με ασφυκτικούς όρους…
Δεν θα το έλεγα έτσι. Γιατί αυτό εξάπτει και αντιευρωπαϊκά αντανακλαστικά. Ούτως ή άλλως μια χώρα που συμμετέχει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αντλεί τα ωφελήματα του ισχυρού club euro, λειτουργεί σε ένα πλαίσιο υποχρεώσεων. Και προφανώς αυτό το πλαίσιο υποχρεώσεων είναι πιο περιοριστικό για μια χώρα με τόσο μεγάλο χρέος προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και εταίρους.
Κοιτάξτε, πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας έχει και η Πορτογαλία και η Ιρλανδία και η Κύπρος. Απλώς εμείς θα έχουμε ένα πιο ενισχυμένο πλαίσιο με δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις, γιατί: διότι διεκδικούμε και ελάφρυνση του χρέους.
- Ας επανέλθουμε στη συνάντηση Στουρνάρα-Βάιντμαν στη Φραγκφούρτη. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, πηγές της ΕΚΤ ζήτησαν από τους τραπεζίτες να συνδράμουν στο έργο της κυβέρνησης (π.χ. στο ζήτημα των πλειστηριασμών), ώστε το πρόγραμμα να τελειώσει όσο το δυνατόν πιο ομαλά.
Κοιτάξτε τι συμβαίνει. Επειδή αυτή η κυβέρνηση ξεκίνησε λόγω της προϊστορίας της με ένα τεράστιο έλλειμμα αξιοπιστίας, αναγκάζεται σήμερα να υπερθεματίζει σε παραχωρήσεις προς τους εταίρους. Μια παράταξη ή κυβέρνηση με πιο υπεύθυνο παρελθόν δεν θα είχε υποχρεωθεί σε τέτοιου μεγέθους παραχωρήσεις. Η κυβέρνηση Τσίπρα αναγκάστηκε να δεχθεί πολλά, διότι έπρεπε να καλύψει ένα τεράστιο κενό αξιοπιστίας που ήταν αποτέλεσμα της ιστορίας της πριν από το 2015 αλλά και της ασυνέπειας μετά το 2015. Άμα ουρείς στη θάλασσα, το βρίσκεις στο αλάτι, όπως λέει ο λαός μας.
Σχολιάστε μου τις επιδόσεις της κυβέρνησης στην οικονομία. Δεν επιχειρείται ένας εξωραϊσμός ; Η ανεργία μειώνεται αλλά με μερική απασχόληση, οι αμοιβές μειώνονται και δεν αυξάνονται, όπως είπε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός, ενώ οι επενδύσεις παραμένουν το αδύνατο σημείο. Μήπως οι σκιές στα επιτεύγματα της οικονομίας είναι περισσότερες απ' όσες θέλουμε να βλέπουμε;
Η μεγαλύτερη σκιά είναι ότι η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση από το 2008 μέχρι το 2016 με μόνη εξαίρεση το 2014. Και ενώ θα έπρεπε εξερχόμενοι από την ύφεση να κινούμαστε με εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, όπως προέβλεπαν όλες οι μελέτες και οργανισμοί, έχουμε την πιο αδύναμη ανάκαμψη στην Ευρωζώνη. Η ελληνική θα είναι η μόνη οικονομία για το 2017 που περνά κάτω από τον πήχη των προβλέψεων σε αντίθεση με τις υπόλοιπες που ξεπερνούν τις προβλέψεις.
- Είναι επομένως αιτία για θριαμβολογίες όλα αυτά;
Η αλήθεια είναι ότι οι εταίροι αισθάνονται ανακούφιση διότι αυτό που βλέπουν έχοντας υποστεί τις παλινωδίες και τους καταστροφικούς χειρισμούς μέχρι τα μέσα του 2015, είναι ένα μίνιμουμ σταθερότητας. Αυτή η σταθερότητα είναι ευπρόσδεκτη, δεν είναι όμως αρκετή γι' αυτό που χρειάζεται η ελληνική οικονομία. Η χώρα χρειάζεται μία δυναμική ανάκαμψη που θα εξελιχθεί σε διατηρήσιμη ανάπτυξη. Η απλή σταθεροποίηση με μια αναιμική ανάκαμψη του 1,4% δεν είναι αρκετή για να κλείσει τις βαθιές πληγές που αφήνει πίσω της η Μεγάλη Ύφεση.
- Αυτό βλέπουν οι αγορές;
Ακριβώς γιατί το θέμα δεν είναι πλέον αν η χώρα κινδυνεύει να χρεοκοπήσει ή να βγει από το ευρώ. Αυτό έχει φύγει από τον άμεσο ορίζοντα των επενδυτών. Το θέμα δεν είναι ούτε εάν η οικονομία μεγεθύνεται σε σχέση με την ύφεση που είχε. Προφανώς θα έχει μπει σε θετικό πρόσημο, μετά από 8 χρόνια ύφεσης.
Σημειωτέον ότι μια δυσκολία της λύσης τύπου Πιστωτικής Γραμμής Προληπτικών Προϋποθέσεων (PCCL), είναι ότι αυτή απαιτεί να έχει νωρίτερα κριθεί ότι είναι βιώσιμα τόσο το δημόσιο χρέος όσο και οι τράπεζες.
Ακριβώς αυτός είναι και ο λόγος που ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) προβλέπει ότι αν μια χώρα δεν διαθέτει τις προϋποθέσεις για PCCL, τότε σειρά έχει η σκληρότερη εκδοχή, αυτή του ECCL. Αυτό όμως προσομοιάζει με σκληρό μνημόνιο, το οποίο για πολιτικούς λόγους ουδείς επιθυμεί. Άρα. Γι’ αυτό οδεύουμε προς ένα υβρίδιο.
- Όπως και να έχει μιλάμε για μια χώρα «δεμένη» για δεκαετίες με ασφυκτικούς όρους…
Δεν θα το έλεγα έτσι. Γιατί αυτό εξάπτει και αντιευρωπαϊκά αντανακλαστικά. Ούτως ή άλλως μια χώρα που συμμετέχει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αντλεί τα ωφελήματα του ισχυρού club euro, λειτουργεί σε ένα πλαίσιο υποχρεώσεων. Και προφανώς αυτό το πλαίσιο υποχρεώσεων είναι πιο περιοριστικό για μια χώρα με τόσο μεγάλο χρέος προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και εταίρους.
Κοιτάξτε, πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας έχει και η Πορτογαλία και η Ιρλανδία και η Κύπρος. Απλώς εμείς θα έχουμε ένα πιο ενισχυμένο πλαίσιο με δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις, γιατί: διότι διεκδικούμε και ελάφρυνση του χρέους.
- Ας επανέλθουμε στη συνάντηση Στουρνάρα-Βάιντμαν στη Φραγκφούρτη. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, πηγές της ΕΚΤ ζήτησαν από τους τραπεζίτες να συνδράμουν στο έργο της κυβέρνησης (π.χ. στο ζήτημα των πλειστηριασμών), ώστε το πρόγραμμα να τελειώσει όσο το δυνατόν πιο ομαλά.
Κοιτάξτε τι συμβαίνει. Επειδή αυτή η κυβέρνηση ξεκίνησε λόγω της προϊστορίας της με ένα τεράστιο έλλειμμα αξιοπιστίας, αναγκάζεται σήμερα να υπερθεματίζει σε παραχωρήσεις προς τους εταίρους. Μια παράταξη ή κυβέρνηση με πιο υπεύθυνο παρελθόν δεν θα είχε υποχρεωθεί σε τέτοιου μεγέθους παραχωρήσεις. Η κυβέρνηση Τσίπρα αναγκάστηκε να δεχθεί πολλά, διότι έπρεπε να καλύψει ένα τεράστιο κενό αξιοπιστίας που ήταν αποτέλεσμα της ιστορίας της πριν από το 2015 αλλά και της ασυνέπειας μετά το 2015. Άμα ουρείς στη θάλασσα, το βρίσκεις στο αλάτι, όπως λέει ο λαός μας.
Σχολιάστε μου τις επιδόσεις της κυβέρνησης στην οικονομία. Δεν επιχειρείται ένας εξωραϊσμός ; Η ανεργία μειώνεται αλλά με μερική απασχόληση, οι αμοιβές μειώνονται και δεν αυξάνονται, όπως είπε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός, ενώ οι επενδύσεις παραμένουν το αδύνατο σημείο. Μήπως οι σκιές στα επιτεύγματα της οικονομίας είναι περισσότερες απ' όσες θέλουμε να βλέπουμε;
Η μεγαλύτερη σκιά είναι ότι η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση από το 2008 μέχρι το 2016 με μόνη εξαίρεση το 2014. Και ενώ θα έπρεπε εξερχόμενοι από την ύφεση να κινούμαστε με εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, όπως προέβλεπαν όλες οι μελέτες και οργανισμοί, έχουμε την πιο αδύναμη ανάκαμψη στην Ευρωζώνη. Η ελληνική θα είναι η μόνη οικονομία για το 2017 που περνά κάτω από τον πήχη των προβλέψεων σε αντίθεση με τις υπόλοιπες που ξεπερνούν τις προβλέψεις.
- Είναι επομένως αιτία για θριαμβολογίες όλα αυτά;
Η αλήθεια είναι ότι οι εταίροι αισθάνονται ανακούφιση διότι αυτό που βλέπουν έχοντας υποστεί τις παλινωδίες και τους καταστροφικούς χειρισμούς μέχρι τα μέσα του 2015, είναι ένα μίνιμουμ σταθερότητας. Αυτή η σταθερότητα είναι ευπρόσδεκτη, δεν είναι όμως αρκετή γι' αυτό που χρειάζεται η ελληνική οικονομία. Η χώρα χρειάζεται μία δυναμική ανάκαμψη που θα εξελιχθεί σε διατηρήσιμη ανάπτυξη. Η απλή σταθεροποίηση με μια αναιμική ανάκαμψη του 1,4% δεν είναι αρκετή για να κλείσει τις βαθιές πληγές που αφήνει πίσω της η Μεγάλη Ύφεση.
- Αυτό βλέπουν οι αγορές;
Ακριβώς γιατί το θέμα δεν είναι πλέον αν η χώρα κινδυνεύει να χρεοκοπήσει ή να βγει από το ευρώ. Αυτό έχει φύγει από τον άμεσο ορίζοντα των επενδυτών. Το θέμα δεν είναι ούτε εάν η οικονομία μεγεθύνεται σε σχέση με την ύφεση που είχε. Προφανώς θα έχει μπει σε θετικό πρόσημο, μετά από 8 χρόνια ύφεσης.
Το θέμα είναι ότι η χώρα θα έπρεπε να βρίσκεται σε εξαιρετικά δυναμική κυκλική ανάκαμψη μετά από μία τόσο βαθιά ύφεση και μετά από ένα τόσο εκτεταμένο πρόγραμμα προσαρμογής. Όμως δεν βρίσκεται εκεί.
Αν δει κανείς πώς ανέκαμψαν οι Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος μετά τη δική τους έξοδο από την κρίση, η Ελλάδα συνιστά μια εξαίρεση ασθενικής ανάκαμψης.
Αν δει κανείς πώς ανέκαμψαν οι Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος μετά τη δική τους έξοδο από την κρίση, η Ελλάδα συνιστά μια εξαίρεση ασθενικής ανάκαμψης.
Δεν δικαιολογείται αυτό μετά από τόσο μακρά και βαθιά ύφεση. Δεν δικαιολογείται όταν όλη η Ευρωζώνη αναπτύσσεται πάνω από κάθε προσδοκία. Επομένως δεν είναι μόνο η απώλεια του 2015 και του 2016 –που χρεώνεται αυτή η κυβέρνηση και οι χειρισμοί της -αλλά και ότι το 2017 η ανάπτυξη είναι αναιμική σε σχέση με τις προβλέψεις των οργανισμών και σε σχέση με αυτό που θα έπρεπε να είναι.
- Τα παραπάνω λοιπόν είναι που δικαιολογούν τις ανησυχίες και τη συζήτηση που κάναμε πριν για αυστηρή εποπτεία από πολλές και διαφορετικές πλευρές;
Ακριβώς, γιατί η προσοχή των επενδυτών και των αγορών έχει φύγει από το αν θα χρεοκοπήσει η χώρα και εστιάζεται πλέον στις άμεσες αναπτυξιακές προοπτικές. Τώρα, η συζήτηση είναι αν θα μπορεί η οικονομία να αναπτύσσεται με τους ρυθμούς που χρειάζεται, προκειμένου να αυξήσει το ποσοστό απασχόλησης και τα εισοδήματα, να εξυγιάνει το τραπεζικό σύστημα, να ανασυγκροτήσει την παραγωγική βάση προς μια κατεύθυνση εξωστρέφειας, και να εξυπηρετεί ομαλά το χρέος της. Μία ανάπτυξη στο επίπεδο του 1-1,5% δεν απαντάει θετικά σε αυτό το ερώτημα.
Αυτός είναι ο λόγος που ο Thomas Wieser στάθηκε στις επενδύσεις τονίζοντας ότι δεν είναι ευπρόσδεκτες στην Ελλάδα. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις πρέπει να αυξηθούν εντυπωσιακά, πρέπει να δημιουργήσουν διεθνείς ειδήσεις, για να μπορέσει η Ελλάδα πραγματικά να σηματοδοτήσει ένα νέο θετικό αφήγημα ανάπτυξης.
- Τα παραπάνω λοιπόν είναι που δικαιολογούν τις ανησυχίες και τη συζήτηση που κάναμε πριν για αυστηρή εποπτεία από πολλές και διαφορετικές πλευρές;
Ακριβώς, γιατί η προσοχή των επενδυτών και των αγορών έχει φύγει από το αν θα χρεοκοπήσει η χώρα και εστιάζεται πλέον στις άμεσες αναπτυξιακές προοπτικές. Τώρα, η συζήτηση είναι αν θα μπορεί η οικονομία να αναπτύσσεται με τους ρυθμούς που χρειάζεται, προκειμένου να αυξήσει το ποσοστό απασχόλησης και τα εισοδήματα, να εξυγιάνει το τραπεζικό σύστημα, να ανασυγκροτήσει την παραγωγική βάση προς μια κατεύθυνση εξωστρέφειας, και να εξυπηρετεί ομαλά το χρέος της. Μία ανάπτυξη στο επίπεδο του 1-1,5% δεν απαντάει θετικά σε αυτό το ερώτημα.
Αυτός είναι ο λόγος που ο Thomas Wieser στάθηκε στις επενδύσεις τονίζοντας ότι δεν είναι ευπρόσδεκτες στην Ελλάδα. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις πρέπει να αυξηθούν εντυπωσιακά, πρέπει να δημιουργήσουν διεθνείς ειδήσεις, για να μπορέσει η Ελλάδα πραγματικά να σηματοδοτήσει ένα νέο θετικό αφήγημα ανάπτυξης.
Μοιραστείτε
Η ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ ΣΤΟ FACEBOOK
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου