Τετάρτη 30 Ιουλίου 2008

Η ανακολουθία της μεταναστευτικής μας πολιτικής

του Γιάννη Κολοβού *

Πηγή : Ελεύθερη Ώρα

Ένα στοιχείο της (κατ’ επίφασιν) μεταναστευτικής πολιτικής που ασκείται στην χώρα μας είναι η πλήρης ασυνέπεια και ανακολουθία μεταξύ των σχετικών προτάσεων που κατά καιρούς διατυπώθηκαν από επίσημους φορείς για το θέμα και των πολιτικών που τελικώς θεσπίσθηκαν και ακολουθήθηκαν. Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση αποτελεί το πόρισμα της διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας (1), στην οποία συμμετείχαν βουλευτές της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού. Ας σημειωθεί ότι το πόρισμα αυτό δημοσιοποιήθηκε στις αρχές του 1993. Όπως χαρακτηριστικά τόνιζε η επιτροπή «Οι πληθυσμιακές εξελίξεις ... επηρεάζουν ολόκληρο τον εθνικό οργανισμό και την κοινωνική συνοχή. Οι δημογραφικές διαφορές γειτονικών κρατών (ή εθνοτήτων που συμβιούν στην ίδια χώρα) δημιουργούν προβλήματα με βαθμιαία επικράτηση των ισχυρότερων δημογραφικών δυνάμεων» (σελ. 30). Και υπογράμμιζε ότι «Πρέπει να γίνεται αυστηρός έλεγχος για τη νομιμότητα της εισόδου στη χώρα μας και για την νόμιμη παραμονή και απασχόληση» (σελ. 40).

Η επιτροπή επισήμαινε τον σημαντικό ρόλο των κοινών πολιτιστικών ριζών και του κοινού θρησκευτικού δόγματος για την ομαλή ενσωμάτωση πληθυσμών στην ελληνική κοινωνία. Πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με τον επαναπατρισμό των ομογενών Ποντίων και Βορειοηπειρωτών, στο πόρισμα σημειωνόταν ότι: «Οι κοινές πολιτιστικές ρίζες και η Ορθοδοξία βοηθούν πολύ στην προσαρμογή και αφομοίωσή τους από την ελληνική κοινωνία» (σελ. 15). Μάλιστα, η επιτροπή τόνιζε ότι: «Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η είσοδος και η απασχόληση εκατοντάδων χιλιάδων ξένων μεταναστών νομίμως (και παρανόμως κυρίως) εισελθόντων στη χώρα μας στις δύο τελευταίες δεκαετίες... Με την αθρόα είσοδο λαθρομεταναστών-αλλοδαπών κυρίως μουσουλμάνων από Αφρικανοασιατικές χώρες, η Ελλάς μεταβάλλεται σε τόπο υποδοχής μεταναστών που δημιουργούν σοβαρά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα ... και δεν μπορούν να προσαρμοστούν προς την ελληνική κοινωνία λόγω του τελείως διαφορετικού πολιτισμού του Ισλάμ, που δεν είναι μόνο θρησκεία, αλλά και τρόπος ζωής» (σελ. 15). Χαρακτηριστικά, στο πόρισμα υπογραμμιζόταν ότι: «Οι μουσουλμάνοι έχουν άλλα πρότυπα, άλλα ιδανικά και διαμορφώνουν άλλες κοινωνίες διαφορετικές του δυτικού πολιτισμού» (σελ. 32).

Η επιτροπή, κάνοντας μία δημογραφική σύγκριση της Ελλάδας με άλλες χώρες, επισήμαινε την μεγάλη γεννητικότητα της Τουρκίας, αλλά και την αντίστοιχη της Αλβανίας. Μάλιστα, πολύ προφητικά, υπογράμμιζε την περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου, η οποία ήλθε έντονα στην επικαιρότητα στις μέρες μας. Πιο συγκεκριμένα ανέφερε: «Ο Αλβανικός πληθυσμός περιλαμβανομένου και του ευρισκόμενου στις γειτονικές χώρες (Νέα Γιουγκοσλαβία-Σκόπια-Βουλγαρία) θα διπλασιαστεί μετά από 30-35 έτη και από 6 εκατομμύρια σήμερα θα πλησιάσει τα 12, δηλαδή το 2025 θα υπερτερεί κατά 20% του Ελληνικού πληθυσμού ακόμη και αν οι δημογραφικοί μας δείκτες βελτιωθούν... Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο πληθυσμός του Κοσυφοπεδίου, ενώ ήταν κατά το ήμισυ Αλβανόφωνοι μουσουλμάνοι και κατά το ήμισυ Σέρβοι μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σήμερα οι Αλβανόφωνοι αντιπροσωπεύουν το 77% του συνόλου με 2.000.000 ενώ οι Σέρβοι έγιναν μειονότητα με 200.000 (ποσοστό 13%) σε χρονική περίοδο 45 ετών» (σελ. 29).

Όταν το 1995 ο υπουργός Εργασίας Στέφανος Τζουμάκας ετοίμαζε σχέδιο νόμου για την νομιμοποίηση των παρανόμων μεταναστών είχε εξαιρέσει από την διαδικασία αυτή τους Αλβανούς, καθώς θεώρησε ότι η περίπτωσή τους ανάγεται στην εξωτερική πολιτική της χώρας (2). Επιπλέον, το 1997 κατά τον σχεδιασμό της νομιμοποίησης των παρανόμων μεταναστών υπήρξε διαφωνία μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων αναφορικά με το αν έπρεπε ή όχι να προχωρήσει η νομιμοποίηση αυτή. Πιό συγκεκριμένα, παρ’ όλο που το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων βρισκόταν στην τελική φάση εκπόνησης του νομοσχεδίου για την νομιμοποίηση όλων των παρανόμων μεταναστών, τόσο ο υπουργός Δημόσιας Τάξεως Γ.Ρωμαίος όσο και ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Δ.Αποστολάκης διαφώνησαν έντονα με το σκεπτικό ότι οι Αλβανοί παράνομοι μετανάστες ήδη είχαν αρχίσει να αποκτούν τα χαρακτηριστικά μειονότητας ενώ το σχέδιο νομιμοποίησης θα προκαλούσε αθρόα προσέλευση και άλλων ομοεθνών τους στην χώρα μας (3, 4).

Μάλιστα, οι αξιωματούχοι του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως σε ενημερωτικό σημείωμα που εξέδωσαν εξέφρασαν συγκεκριμένες ανησυχίες για εκείνο το νομοσχέδιο το οποίο θεωρούσαν ότι προωθείται βιαστικά και με προχειρότητα. Οι πιό σημαντικές αντιρρήσεις τους ήταν οι εξής (5):

  • το νομοσχέδιο στόχευε στην νομιμοποίηση όλων των παρανόμων μεταναστών χωρίς να έχει εκτιμηθεί ο πραγματικός αριθμός τον οποίο μπορεί να απορροφήσει η ελληνική οικονομία
  • το νομοσχέδιο παρείχε πράσινη κάρτα και σε παράνομους μετανάστες με βεβαρημένο ποινικό μητρώο με δικαίωμα αναστολής της μόνο εκ των υστέρων
  • η καταληκτική προθεσμία του νομοσχεδίου θα αύξανε θεαματικά την μεταναστευτική πίεση που θα δεχόταν η χώρα μας καθώς πολλοί παράνομοι μετανάστες θα εισέρεαν με την διαφαινόμενη προοπτική νομιμοποίησής τους
  • το νομοσχέδιο ενείχε τον κίνδυνο δημιουργίας εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων και την όξυνση τέτοιων προβλημάτων σε ευαίσθητες παραμεθόριες περιοχές

Το εν λόγω ενημερωτικό σημείωμα παρουσίαζε και τις προτάσεις των αξιωματούχων οι οποίες περιελάμβαναν α) την απλή, διαπιστωτικού χαρακτήρα καταγραφή των αλλοδαπών, β) την λεπτομερή καταγραφή από το υπουργείο Εργασίας των υπαρχουσών κενών θέσεων εργασίας και των αναγκών σε εργατικό δυναμικό και την επιλογή του απαραίτητου αριθμού εργαζομένων οι οποίοι θα καλύψουν τις πραγματικές ανάγκες και γ) την χορήγηση άδειας παραμονής περιορισμένης διάρκειας μόνο σε όσους καταγραφούν, πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις και κριθούν αναγκαίοι από το υπουργείο Εργασίας. Μάλιστα, τονιζόταν ότι στην διαδικασία αυτή τον πρώτο λόγο θα πρέπει να έχει η Αστυνομία (5).

Στα μέσα του 1997, και με σκεπτικό παρόμοιο με αυτό των αξιωματούχων του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως, το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε ομοφώνως ότι «των ρυθμίσεων (νομιμοποίηση οικονομικών μεταναστών) θα εξαιρεθούν οι μετανάστες από όμορες χώρες, δηλαδή όσοι προέρχονται από την Αλβανία, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Βουλγαρία και την Τουρκία, καθώς η διάκριση δεν μπορούσε να αφορά μόνο τους Αλβανούς» (6). Κατόπιν προτάσεως του υπουργού Εσωτερικών Αλέκου Παπαδόπουλου δημιουργήθηκε το 1998 επιτροπή προκειμένου να επεξεργασθεί το νομοσχέδιο που τελικά αποτέλεσε την πρώτη προσπάθεια νομιμοποίησης παρανόμων μεταναστών στην χώρα μας. Της επιτροπής προήδρευσε η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Καλλιόπη Σπανού και σε αυτήν συμμετείχαν εκπρόσωποι οκτώ υπουργείων. Μεταξύ των αξόνων για την χάραξη μεταναστευτικής πολιτικής που πρότεινε η επιτροπή ήταν και οι εξής (7):

  • Περιοριστική πολιτική αποθάρρυνσης της παράνομης μετανάστευσης
  • Διατήρηση του προσωρινού –κατ’ αρχήν- χαρακτήρα της μετανάστευσης και διαμόρφωση προϋποθέσεων και κινήτρων προς αυτήν την κατεύθυνση (π.χ. κίνητρα επιστροφής στη χώρα προέλευσης)
  • Αποφυγή επιβάρυνσης της αγοράς εργασίας με εισροή εργατικού δυναμικού βάσει των δεδομένων της αγοράς εργασίας κατά τομέα και γεωγραφική περιοχή της χώρας

Ειδικότερα, η Επιτροπή, μεταξύ άλλων, πρότεινε (7):

  • Διμερείς συμφωνίες παροχής βοήθειας σε χώρες προέλευσης μεταναστών και λελογισμένη μετανάστευση σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας ώστε να απορροφηθεί υπό όρους η μεταναστευτική πίεση βάσει των δεδομένων της απασχόλησης
  • Υιοθέτηση μορφής επιλεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής, συνδυασμένη με την εξωτερική πολιτική της χώρας
  • Προσδιορισμό των προϋποθέσεων για αποδοχή νέων μεταναστών, έπειτα από μελέτη της αγοράς εργασίας κατά κλάδο

Συγκρίνοντας όλα τα προαναφερθέντα με την μεταναστευτική πολιτική των συνεχών εκ των υστέρων νομιμοποιήσεων η οποία ακολουθήθηκε τόσο από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ (1998, 2001) όσο και της ΝΔ (2005, 2007) διαπιστώνεται η απόσταση που χωρίζει τις προτάσεις από την τελικώς ακολουθηθείσα πρακτική:

  • Η πρόταση να μην νομιμοποιηθούν υπήκοοι προερχόμενοι από γειτονικές χώρες δεν εισακούσθηκε.
  • Η πρόταση να δοθεί προσοχή στον αριθμό των μεταναστών που προέρχονται από χώρες της Ασίας και της Αφρικής δεν εισακούσθηκε.
  • Η πρόταση να δοθεί προσοχή στον αριθμό των μεταναστών από Μουσουλμανικές χώρες δεν εισακούσθηκε.
  • Η πρόταση να δοθεί προσωρινός χαρακτήρας στην μετανάστευση δεν εισακούσθηκε αλλά, αντιθέτως, ενισχύεται η μονιμοποίηση της κατάστασης με την παροχή αδειών παραμονής επί μακρόν διαμενόντων και δυνατότητας οικογενειακής επανένωσης.
  • Η πρόταση να υιοθετηθεί μία επιλεκτική μεταναστευτική πολιτική δεν εισακούσθηκε.
  • Η πρόταση να γίνει μελέτη της αγοράς εργασίας κατά κλάδο δεν εισακούσθηκε.

Μπορεί, λοιπόν, κάποιος από τους αρμοδίους και τους κυβερνώντες να μιλήσει για συνεπή και σοβαρή μεταναστευτική πολιτική;

Παραπομπές
1) «Βουλή των Ελλήνων – Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για την μελέτη του δημογραφικού προβλήματος της χώρας και διατύπωση προτάσεων για την αποτελεσματική αντιμετώπισή του» [ΠΟΡΙΣΜΑ], Αθήνα: Φεβρουάριος 1993
2) «Υπουργείο Εξωτερικών: Το θέμα της αμοιβαιότητας μας σταματά», Καθημερινή 19/11/1995
3) «Χαρακτηριστικά «μειονότητας» συγκροτούν οι Αλβανοί», Ελεύθερος Τύπος 18/1/1997
4) Καραϊσκάκη Τ. «Γιατί φοβούνται ακόμη και τη νομιμοποίηση...», Καθημερινή 24/5/1998
5) Αργυράκης Θ. «Καμπανάκι γιά την «πράσινη κάρτα»», Ελεύθερος Τύπος 18/1/1997
6) Μέγας Χ. «Πράσινη κάρτα εργασίας σε αλλοδαπούς πλην «γειτόνων»», Ελευθεροτυπία 28/6/1997
7) Γαλάτη Π. «Τα νέα μέτρα για τους μετανάστες», Καθημερινή 15-16/8/1998

* Ο Γιάννης Κολοβός είναι επικοινωνιολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Το Κουτί της Πανδώρας: Παράνομη Μετανάστευση και Νομιμοποίηση στην Ελλάδα». Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Το τέλος μίας Ουτοπίας: η κατάρρευση των πολυπολιτισμικών κοινωνιών στην Δυτική Ευρώπη» μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πελασγός.


Δεν υπάρχουν σχόλια: