Οι εκλογές και οι μουσουλμανικές μειονότητες της Θράκης

Φάνης Μαλκίδης

Αντίβαρο, Σεπτέμβριος 2007

1. Το προεκλογικό τοπίο

Παρά το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα γίνεται και ολοένα και μεγαλύτερη αναφορά στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, άρα λογικά και στη μείωση και της «γονιδιακής» αντίληψής της για επίλυση των προβλημάτων με τη βία, εντούτοις αποδεικνύεται ότι αυτή η θέση είναι περισσότερο ευχή, παρά ρεαλιστική εκτίμηση.

Είναι μία εσωτερική φλύαρη και εν πολλοίς κουραστική εσωτερικά αναπαραγόμενη θέση, π.χ στην Ελλάδα, παρά μία αλήθεια.

Η τουρκική επιθετικότητα υφίσταται και μάλιστα είναι ποιοτικά αναβαθμισμένη ιδιαίτερα σε χώρους όπου θα περίμενε κάποιος να αποτελέσει την προμετωπίδα της ευρωπαϊκής της στάσης. Ένας τέτοιος χώρος είναι και η Θράκη, όπου η Τουρκία θα έπρεπε να δώσει εξετάσεις καλής συμπεριφοράς προς ένα γειτονικό κράτος, εφαρμόζοντας τις αξίες της ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας, αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκαν τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Είναι αναμφισβήτητο είναι ένα χαρακτηριστικό σημείο της τουρκικής επιθετικότητας έναντι της Ελλάδας αποτελεί η Θράκη, όπως αυτή συνδυάζεται με την παρουσία των μουσουλμανικών πληθυσμών εκεί... Αμέσως μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης, παρά το γεγονός ότι η ελβετική πόλη και οι διαπραγματευτές που είχαν βρεθεί εκεί, είχαν δώσει πολύ ιδιαίτερης αξίας μηνύματα, αναφέρω τρία από αυτά, «μουσουλμανικές μειονότητες», «προστασία των μειονοτήτων» και «εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα», εντούτοις ο χρόνος έδειξε ότι αυτά όχι μόνο δε θα μπορούσαν να υλοποιηθούν, αλλά θα αλλοιωνόταν προς όφελος εθνικιστικών πολιτικών (Τουρκία) και πελατειακών σχέσεων (Ελλάδα).

Οι μουσουλμανικές μειονότητες των Πομάκων, Τσιγγάνων, τουρκόφωνων, Τσερκέζων, Κούρδων, Αιγύπτιων, έγιναν μία μειονότητα, τουρκική, η προστασία αφέθηκε στις επιλογές του τουρκικού προξενείου της Κομοτηνής και στις κατά καιρούς αλλοπρόσαλλες και ιθαγενείς πολιτικές της Ελλάδας και η εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα, παιδεία στην τουρκική γλώσσα.

Η Θράκη αποτέλεσε για δεκάδες χρόνια την πιο χαρακτηριστική, κατά την άποψή μου, έκφραση της τουρκικής επιθετικότητας έναντι της Ελλάδας. Η Πομακική και η τσιγγάνικη συνιστώσα στραγγαλίστηκε μέσα στην τουρκόφωνη κοινωνία και κάθε κίνηση επισήμανσης της διαφορετικότητας συνάντησε τον ακραίο ρατσισμό ομοιογενούς παρουσίας που εκφράζεται από τις διπλωματικές και άλλες εκπροσωπήσεις της Τουρκίας στην περιοχή. Εάν διαβάσει κάποιος τον μειονοτικό τύπο της Θράκης επικεντρώνοντας την ανάγνωσή του στις κινήσεις που έχουν σαν στόχο την ανάδειξη της πομακικής και τσιγγάνικης διαφορετικότητας, θα νομίσει ότι διαβάζει τουρκικές εφημερίδες που αναλύουν το κουρδικό ζήτημα. Όπως τους Κούρδους έτσι και τους Πομάκους τους ονομάζουν «ορεσίβιους Τούρκους», όπως και τους Κούρδους, έτσι και τους Πομάκους και τους Τσιγγάνους τους απειλούν και τους προπηλακίζουν. Έχει μάλιστα ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι σύσσωμη η μειονοτική ηγεσία πλήρως ταυτισμένη με τις τουρκικές θέσεις, ζητούσε το 1999, με ανοιχτή της επιστολή, την παράδοση του Οτζαλάν στην Τουρκία!

Παράλληλα οι άλλες υπαρκτές μέχρι πρόσφατα ομάδες έχουν εξαφανισθεί ή ενσωματωθεί στην τουρκόφωνη κοινωνία, ενώ το Ισλάμ, υποτίθεται σε διωγμό στην Τουρκία, χρησιμοποιήθηκε στη Θράκη ως μέσο για να συντηρηθεί ο εθνικισμός και η σχέση με την «μητέρα πατρίδα». Τα τεμένη καθώς και οι μουσουλμανικές συλλογικές εκφράσεις, παράνομες στην συντριπτική τους πλειοψηφία, χρησιμοποιήθηκαν για να συσπειρωθεί ο μουσουλμανικός πληθυσμός και να αναδειχθούν οι μορφές αγώνα έναντι στην «ελληνική διοίκηση».

Η εκπαίδευση, όπως αυτή θεμελιώθηκε με διατάγματα του Ψυχρού Πολέμου και της χούντας, έγινε ακόμη ένα μέσο για να επεκταθεί στη Θράκη από την Τουρκία ο πιο επιθετικός εθνικισμός και αποτρόπαιος ρατσισμός, για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του τούρκου νομπελίστα Ορχάν Παμούκ.

Έχει ιδιαίτερη αξία επίσης να επισημανθεί η επερώτηση που υπέβαλλαν βουλευτές της αντιπολίτευσης στο τέλος της άνοιξης του 2007, όπου τονιζόταν τα αυτονόητα για τη τουρκική στάση και πολιτική στη Θράκη. (Αντίστοιχες ερωτήσεις στην Ελλάδα του δικομματισμού είχαν γίνει και παλαιότερα όταν η σημερινή αντιπολίτευση είχε το ρόλο της κυβέρνησης και αντιστρόφως). Η κίνηση αυτή, στην οποία συμμετείχαν και οι δύο τότε βουλευτές της Θράκης, συνάντησε την αντίδραση της «συμβουλευτικής επιτροπής», της υποτιθέμενης συλλογικής έκφρασης των μουσουλμάνων, η οποία αφού επαναλάμβανε τα γνωστά περί «καταπίεσης» κλπ, κατέληγε υπενθυμίζοντας στους δύο κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους τις εκλογές και το εκλογικό σώμα των μουσουλμάνων…..Αυτό δηλαδή που τονίζεται όταν γίνονται εθνικές, δημοτικές, νομαρχιακές εκλογές, από κάθε νόμιμο ή παράνομο εκφραστή των μουσουλμάνων, αφού στη Ροδόπη και στη Ξάνθη, η εκλογική δύναμη δεν είναι αμελητέα ποσότητα. Και μπορεί την τελευταία περίοδο να μην θεωρείται τόσο δεδομένη η εκλογική συμπεριφορά των μουσουλμάνων, αλλά κάθε τουρκική κυβέρνηση θέλει να ορίζει τις τύχες της περιοχής και τους εκπροσώπους σε κάθε επίπεδο εξουσίας στη Θράκη. Αυτή είναι η πραγματικότητα και μία απλή ανάγνωση των διαχρονικών τοποθετήσεων των μουσουλμάνων στις εκλογές αρκεί για να αντικρούσει κάθε αντίθετη άποψη.

Είναι γεγονός ότι η Θράκη έχει στρατηγική αξία για την Τουρκία, όχι μόνο για το γόητρό της αλλά και ουσιαστικά μετά τη νέα αναβαθμισμένη θέση της Θράκης στην περιοχή των Βαλκανίων και του Εύξεινου. Ο αγωγός πετρελαίου Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη και το ρωσικό ενδιαφέρον και όχι μόνο επιβεβαιώνουν την αντίληψη για τον αναβαθμισμένο ρόλο της Θράκης, συνεπώς ότι η Τουρκία θέλει να ελέγχει μέσω των μηχανισμών της τις εξελίξεις στο χώρο και στη νέα αυτή περίοδο.

Από την άλλη οι εξελίξεις στο τουρκικό εσωτερικό και με την επικείμενη επίλυση του Κουρδικού αρχικώς στο Β. Ιράκ γεμίζει με ανασφάλεια την Τουρκία, η οποία αναζητά άλλα πεδία εκτόνωσης του εθνικισμού στο εσωτερικό και της πίεσης προς την Ελλάδα. Η Θράκη είναι ένα από αυτά τα πεδία και μένει να φανεί εάν η Τουρκία θέλει να παρέμβει πιο αποφασιστικά για να επιβεβαιώσει την παρουσία της στην περιοχή και με άλλους τρόπους.

2. Η εκλογική συμπεριφορά και ορισμένα συμπεράσματα

Οι πρόσφατες εκλογές στη Θράκη απέδειξαν, για αυτούς τουλάχιστον που δε θυμούνται την περιοχή μόνο σε τέτοιες χρονιές συγκυρίες ή μετά από τουρκικές ενέργειες, ότι οι υποψήφιοι και τελικώς οι δύο εκλεγέντες μουσουλμάνοι βουλευτές θα είναι αποτέλεσμα μίας διαδικασίας ξένης προς τη (ελληνική) δημοκρατία. Δηλαδή θα είναι προϊόν πιέσεων και συσχετισμών που δε συνδέονται με δημοκρατικές και πολιτικές διαδικασίες αλλά και προϊόν επέμβασης μίας ξένης δύναμης στα εσωτερικά της Ελλάδας.
Ο Αχμέτ Χατζηοσμάν, πρόεδρος του Κόμματος DEB, του κόμματος που ίδρυσε ο ανεξάρτητος βουλευτής Αχμέτ Σαδίκ, είναι αντινομάρχης στη Ροδόπη. Ο Χατζηοσμάν γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1958, είναι απόφοιτος Θεολογικής Σχολής της Κωνσταντινούπολης και εκλέχτηκε δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Κομοτηνής την περίοδο 1986-90. Το 2002 εξελέγη πρώτος νομαρχιακός σύμβουλος, με 15.000 σταυρούς προτίμησης, του νομαρχιακού διαμερίσματος Ροδόπης, ενώ υπήρξε εκδότης του περιοδικού «Hakka Davet».
Ο Τσετίν Μαντατζή γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1970 και είναι γιατρός, εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Τοπείρου και διετέλεσε αντιδήμαρχος για δύο τετραετίες. Διετέλεσε πρόεδρος στην (παράνομη) τουρκική ένωση Ξάνθης την περίοδο 2000-2004 και εξελέγη βουλευτής με 15211 ψήφους. Το προεκλογικό του σύνθημα στο φυλλάδιο ήταν ξεκάθαρο «Η μόνη ελπίδα των Τούρκων της Ξάνθης». Οι φωτογραφίες ενδεκτικές. Μία με τον Ερντογάν, μία με τον Τούρκο πρόξενο της Κομοτηνής, με τον ψευδομουφτή Μέτε, στον Άρειο Πάγο στην υπεράσπιση της υπόθεσης της τουρκικής ένωσης Ξάνθης, με τον Δήμαρχο Τοπείρου και με τον Γ. Παπανδρέου….

Αυτό βεβαίως που αποκτά ιδιαίτερη αξία είναι η συνάντηση που έγινε προεκλογικά στην Ξάνθη παρουσία της «ηγεσίας» της μειονότητας καθώς και προσώπων των οποίων η ιδιότητα έχει καταδικασθεί ως παράνομη (π.χ «μουφτής», «τουρκική ένωση Ξάνθης»). Σ΄ αυτή τη συνάντηση τέθηκαν μία σειρά από ζητήματα που αφορούσαν την εκλογική συμπεριφορά της μειονότητας, με εκφράσεις της οθωμανικής περιόδου («γκιαούρηδες», κλπ».)

Αποσπάσματα από την εν λόγω συνάντηση την οποία διοργάνωσε η κίνηση «ισότητα στο δήμο Ξάνθης» στις 3/9/2007, δημοσιεύτηκαν στην μειονοτική εφημερίδα Μιλλέτ (6/9/2007). «Σε συγκέντρωση που οργάνωσε η κίνηση συμμετείχαν η Μουφτεία Ξάνθης, η Τουρκική Ένωση Ξάνθης, ο Σύλλογος Επιστημόνων, ο Σύλλογος Τούκρων Δασκάλων Δ. Θράκης και άλλοι σύλλογοι. Περίπου 400 άτομα. Ο ψευδομουφτής Ξάνθης ανέφερε πως επί μήνες προσπαθεί να προσθέσει δύο δωμάτια για τους ξένους στη μουφτεία και πως η Αστυνομία ήρθε πολλές φορές και ο ίδιος εκλήθη να καταθέσει. Είπε, Αν λοιπόν δώσουμε την ψήφο μας σε αυτούς που δεν επιτρέπουν να φτιάξουμε δύο δωμάτια τότε να πάρουμε τα μπογαλάκια μας και να φύγουμε. Έρχομαι από το χωριό Γκέτσεν, όπου με πλησίασε ένας ομοεθνής και μου είπε πως πάλι δεν θα μπορέσουμε να βγάλουμε βουλευτή. Από μήνες κάποιοι άρχισαν να λειτουργούν σαν φερέφωνα του Σγουρίδη και του Κοντού. Όχι αδέλφια μου. ΤΟΥΡΚΟΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΌ ΛΑΣΠΗ!». Ο ψευδομουφτής είπε και άλλα, που δεν γράφτηκαν , όπως «ο Τούρκος μόνο με Τούρκο γίνεται φίλος» και άλλα ωραία, ενώ στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκαν και άλλοι ομιλητές.

Αυτός όπως που προχώρησε πολύ ήταν ο δημοσιογράφος Α. Ντεντέ, ο οποίος ανέφερε τα εξής «Το 2004 φτάσαμε να δώσουμε σε μειονοτικούς 12000 από τις 33000 τουρκικές ψήφους. 30 χρόνια λέμε τα ίδια «Ο Τούρκος να ψηφίσει τον Τούρκο, όμως όταν πάμε στην κάλπη ψηφίζουμε τον γκιαούρη. Τουλάχιστον εγώ μπορώ να χρησιμοποιήσω τη λέξη γκιαούρη, ο μουφτής όχι. Κατάρα στον τούρκο που ψηφίζει χριστιανό». Θαυμάζω το ΡΚΚ γιατί όταν βάζουν ένα στόχο τον ακολουθούν πιστά και όποιο μέλος αλλάζει δρόμο τον δέρνουν. Στα χωριά μας ξέρουμε ποιοι ψηφίζουν τους γκιαούρηδες. Γιατί δεν τους απομονώνουμε κοινωνικά να δούμε αν θα τολμήσουν να ξαναμιλήσου για τον Σγουρίδη, τον Κοντό και το μ… της μάνας τους!!!!»

(Το σχετικό βίντεο από τη συνάντηση υπάρχει για τους χρήστες του διαδικτύου στην διεύθυνση http://www.youtube.com/user/mentoras88._)

Χωρίς κανένα περαιτέρω σχόλιο επ’ αυτού, μία πρώτη παρατήρηση αφορά την επανεκλογή μουσουλμάνου υποψηφίου στο νομό Ξάνθης, ο οποίος πέρσι δεν μπόρεσε να εκλεγεί νομαρχιακός σύμβουλος….Φέτος οι προτεραιότητες άλλαξαν και οι συσχετισμοί και ο τουρκικός παράγοντας έπαιξε τον καθοριστικό του ρόλο. Εξάλλου ο υποψήφιος στη Νέα Δημοκρατία Ο. Χατζηιμπράμ είχε κάνει τις γνωστές προεκλογικές δηλώσεις περί «τουρκικότητας» και θα έπρεπε να «αντικατασταθεί» από ένα λιγότερο γνωστό πρόσωπο. Ο Χατζηιμπράμ ο οποίος έγινε κατηγορήθηκε προεκλογικά για τις δηλώσεις του («είμαι Τούρκος»), σε ακόμη μία ανακάλυψη του ζεστού νερού και του τροχού από τα αθηναϊκά ΜΜΕ, συγκέντρωσε μετά βίας 1939 ψήφους. Με δεδομένη την άγνοια της Αθήνας για τη Θράκη αγνοήθηκαν οι δηλώσεις του περί «παρακρατικής δραστηριότητας (!)» που τροφοδοτεί το πομακικό κίνημα, ότι «δεν υπάρχουν, ούτε υπήρξαν ποτέ Πομάκοι(!)», ενώ παραμερίστηκε, ακόμη και από το κόμμα που τον έχρισε υποψήφιο, η δράση του για υπεράσπιση των τουρκικών ενώσεων και την απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας σε χιλιάδες Τούρκους.
Η αναπάντεχη καθαρή πρωτιά του ΠΑΣΟΚ σε ένα νομό όπως αυτό της Ξάνθης όπου η ΝΔ κυριαρχεί, πρέπει να απασχολήσει αυτούς που συνεχίζουν να μιλούν για δημοκρατία και ελευθερίασε σχέση με τη στάση της μειονότητας.

Ο νομός Ξάνθης ήταν ο ένας από τους δύο νομούς στη χώρα, ο άλλος ήταν στη γειτονική Ροδόπη, με σημαντική άνοδο της αξιωματικής αντιπολίτευσης και εκλογή ενός μουσουλμάνου στην ελληνική βουλή. Ωστόσο, όπως δήλωσε ο πρώην αντιπρόεδρος της βουλής και βουλευτής Ξάνθης Π. Σγουρίδης, «λανθασμένες αντιλήψεις οδήγησαν εδώ στη Θράκη να γίνεται ρυθμιστής των εσωτερικών πολιτικών πραγμάτων το τουρκικό προξενείο…. ».

Στο νομό Ροδόπης τα αποτελέσματα ήταν αναμενόμενα για τον Χατζηοσμάν, παρά το προσωπικό στοίχημα των 17000 ψήφων, και η συσπείρωση των μειονοτικών ψήφων ήταν αρκούντως επιδεικτική της δύναμης αυτού του κομματιού του εκλογικού σώματος. Από την άλλη η Τουρκία έχασε τη δυνατότητα να παρεμβαίνει και στο κυβερνών κόμμα με ότι αυτό σημαίνει με τη δύναμη των 152 βουλευτών που διαθέτει η ΝΔ, αφού δεν εξελέγη ο μέχρι πρότινος βουλευτής Α. Ιλχάν (14.189 ψήφους)

Στο νομό Ροδόπης οι χριστιανοί της ΝΔ έχασαν 2200 ψήφους σε σύγκριση με το 2004, ενώ οι ψήφοι των μουσουλμάνων που είχαν στο κυβερνών κόμμα στην προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση ήταν πολύ λιγότεροι. Η μετακίνηση Ελλήνων μουσουλμάνων οι οποίοι κατοικούν στην Τουρκία, προκειμένου να ψηφίσουν έφτασε στους 3000, ενώ ο ίδιος αριθμός, σύμφωνα με πληροφορίες, πρέπει να υπήρξε και στην Ξάνθη.
Συμπερασματικά, οι εκλογές στη Θράκη αποτέλεσαν μία επίδειξη συσπείρωσης των μουσουλμάνων γύρω από τους ομόθρησκούς τους υποψηφίους και δεν συνέχισαν την ελπιδοφόρα στάση που είχαν κρατήσει σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, όπου ψήφισαν σε μεγάλο βαθμό και χριστιανούς. Ο στόχος ήταν διακηρυγμένος και μάλιστα απεικονίστηκε στην μειονοτική εφημερίδα Μπιρλίκ (Ένωση). Το ένα ήταν χρωματισμένο με μπλε, το δύο με πράσινο, το σύν και το ίσον με μαύρο και το τρία με κόκκινο, που μεταφράζεται με την εκλογή ενός βουλευτή από τη ΝΔ (Ιλχάν) και το δύο από το ΠΑΣΟΚ (Μαντατζή, Χατζηοσμάν). Τη σημασία του κόκκινου τρία το αφήνουμε στην κρίση των αναγνωστών….
Από την άλλη ο τουρκικός παράγοντας θέλει να συνεχίσει την πίεση που ασκεί στην περιοχή και στους πληθυσμούς της, είτε συγκαλυμμένα, είτε φανερά και φαίνεται ότι σε καμία περίπτωση δεν θέλει να αλλάξει τη γνωστή από χρόνια στάση.